rasdani/cohere-wikipedia-2023-11-sw · Datasets at Hugging Face

_id stringlengths 15 22	url stringlengths 31 150	title stringlengths 1 86	text stringlengths 100 23.8k
20231101.sw_2012_15	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	"Chad". International Religious Freedom Report 2006. 15 September 2006. Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor, U.S. Department of State.
20231101.sw_2012_16	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	"Chad " (PDF). Women of the World: Laws and Policies Affecting Their Reproductive Lives – Francophone Africa. Center for Reproductive Rights. 2000
20231101.sw_2012_17	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	"Chad – Community Based Integrated Ecosystem Management Project" (PDF). 24 September 2002. World Bank.
20231101.sw_2012_18	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	"Chad: Humanitarian Profile – 2006/2007" (PDF). 8 January 2007. Office for the Coordination of Humanitarian Affairs.
20231101.sw_2012_19	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	Chowdhury, Anwarul Karim & Sandagdorj Erdenbileg (2006); . New York: United Nations. ISBN 92-1-104540-1
20231101.sw_2012_20	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	East, Roger & Richard J. Thomas (2003); Profiles of People in Power: The World's Government Leaders. Routledge. ISBN 1-85743-126-X
20231101.sw_2012_21	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	Dinar, Ariel (1995); Restoring and Protecting the World's Lakes and Reservoirs. World Bank Publications. ISBN 0-8213-3321-6
20231101.sw_2012_22	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	Lange, Dierk (1988). "The Chad region as a crossroad" (PDF), in UNESCO General History of Africa – Africa from the Seventh to the Eleventh Century, vol. 3: 436–460. University of California Press. ISBN 978-0-520-03914-8
20231101.sw_2012_23	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	Macedo, Stephen (2006); Universal Jurisdiction: National Courts and the Prosecution of Serious Crimes Under International Law. University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1950-3
20231101.sw_2012_24	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	Ndang, Tabo Symphorien (2005); " " (PDF). 4th PEP Research Network General Meeting. Poverty and Economic Policy.
20231101.sw_2012_25	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	Pollack, Kenneth M. (2002); Arabs at War: Military Effectiveness, 1948–1991. Lincoln: University of Nebraska Press. ISBN 0-8032-3733-2
20231101.sw_2012_26	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	"Republic of Chad – Public Administration Country Profile " (PDF). United Nations, Department of Economic and Social Affairs. November 2004.
20231101.sw_2012_27	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	"Symposium on the evaluation of fishery resources in the development and management of inland fisheries". CIFA Technical Paper No. 2. FAO. 29 November – 1 December 1972.
20231101.sw_2012_28	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	"http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/africa/central-africa/chad/French%20translations/Chad%20Back%20towards%20War%20French.pdf " (PDF). International Crisis Group. 1 June 2006.
20231101.sw_2012_29	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	World Bank (14 July 2006). World Bank, Govt. of Chad Sign Memorandum of Understanding on Poverty Reduction. Press release.
20231101.sw_2012_30	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	World Population Prospects: The 2006 Revision Population Database. 2006. United Nations Population Division.
20231101.sw_2012_31	https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad	Chad	Young, Neil (August 2002); An interview with Mahamet-Saleh Haroun, writer and director of Abouna ("Our Father").
20231101.sw_2016_0	https://sw.wikipedia.org/wiki/Athi	Athi	Athi ni jina la mto katika kaunti ya Kitui, Kenya, Afrika Mashariki. Sehemu za mto hujulikana pia kwa majina ya Galana na Sabaki, kwa hiyo mto wote huitwa pia Athi-Galana-Sabaki.
20231101.sw_2016_1	https://sw.wikipedia.org/wiki/Athi	Athi	Mto wa Athi umeupatia jina lake mji wa Athi River karibu na Nairobi pia kwa kampuni ya Athi River Mining.
20231101.sw_2016_2	https://sw.wikipedia.org/wiki/Athi	Athi	Athi inaanza karibu na Nairobi ikielekea Bahari Hindi. Inapita Mbuga ya Kitaifa ya Tsavo Mashariki pia tambarare ya juu ya Yatta ilipotafuta njia yake kuvukia eneo kubwa la mawe ya kivolkeno.
20231101.sw_2016_3	https://sw.wikipedia.org/wiki/Athi	Athi	Baada ya maporomoko ya maji ya Lugard inapokea mto Tsavo ikibadilika jina lake. Mto unaitwa kuanzia hapa kwa jina la Galana. Kabla ya kufika katika Bara Hindi karibu na Malindi upande wa kaskazini jina linabadilika tena kuwa Sabaki.
20231101.sw_2017_0	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Johann Ludwig Krapf (11 Januari 1810 – 26 Novemba 1881) alikuwa mmisionari wa kwanza wa Uprotestanti nchini Kenya katika karne ya 19 akatunga kamusi ya kwanza ya lugha ya Kiswahili.
20231101.sw_2017_1	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Krapf alizaliwa tarehe 11 Januari 1810 katika kijiji cha Derendingen karibu na Tübingen, eneo la Württemberg, Ujerumani wa Kusini-Magharibi katika familia ya wakulima wadogo Walutheri.
20231101.sw_2017_2	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Alisoma shule ya msingi kijijini kwake halafu shule ya sekondari Tübingen. Akiwa mwanafunzi alipenda sana masomo yote yaliyohusu jiografia na lugha. Pamoja na Kilatini na Kigiriki alisoma pia Kifaransa na Kiitalia.
20231101.sw_2017_3	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Alipokuwa na umri wa miaka 16 alitembelea mara ya kwanza nyumba ya Misioni ya Basel, Uswisi. 1827 – 1829 alijiunga na kozi ya kuandaa wamisionari huko Basel lakini hakupendezwa na maisha ya pamoja; akishikwa na wasiwasi kuhusu wito wake akarudi nyumbani na kuingia masomo ya teolojia katika Chuo Kikuu cha Tübingen.
20231101.sw_2017_4	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Krapf alimaliza masomo yake mwaka 1834. Vituo vya huduma kama mchungaji msaidizi na mwalimu vilifuata. Wakati ule alikutana na mmisionari aliyempa moyo kurudi Basel.
20231101.sw_2017_5	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Mwaka 1836 alikutana na mwakilishi wa Church Missionary Society (CMS) aliyemkaribisha kufanya kazi na CMS. Misioni ya Basel ilimpa ruhsa akapokea wito wa kwenda Ethiopia. Krapf alianza mara moja kujiandaa akisoma Ge’ez (lugha ya Kale ya Ethiopia) na Kiamhari (lugha ya kisasa ya Wakristo katika nyanda za juu Ethiopia).
20231101.sw_2017_6	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	1837-1842 Krapf alifanya kazi ya umisionari huko Ethiopia. Mpango wa misioni ya CMS ilikuwa kuwaamsha Wakristo Waorthodoksi kwa matumaini ya kwamba watakuwa wenyewe wamisionari bora kwa wenzao Wapagani au Waislamu.
20231101.sw_2017_7	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Lakini Krapf hakuelewa vema Ukristo wa kiorthodoksi wa Waamhari. Alishindwa kuelewa maana ya liturgia, mila na desturi nyingi. Hakuelewa hasa kwa nini Wakristo Waorthodoksi walisoma Biblia katika lugha ya kale ya Ge’ez hata wasipoelewa lugha hiyo badala ya kutumia tafsiri ya Kiamahari aliyokuwa amefanya.
20231101.sw_2017_8	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Hivyo Krapf alijisikia amevutwa zaidi na Wagalla – hili ni jina la zamani za watu wanaojulikana leo kama Waoromo au Borana. Wagalla kwa jumla walikuwa wakifuata dini zao za kiasili, athira za kiislamu zikianza kuonekana. Krapf alijifunza lugha yao alianza kutafsiri sehemu za Agano Jipya katika Kigalla (Kioromo).
20231101.sw_2017_9	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Mwaka 1842 Krapf alipaswa kuondoka Ethiopia pamoja na wamisionari wengine wa Kiprotestanti, akiwa na ndoto ya kurudi na kufanya kazi kati ya Wagalla. Alikaa muda kidogo Kairo (Misri) akafunga ndoa, bibiarusi alikuwa amemfuata kutoka Ujerumani.
20231101.sw_2017_10	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Wakati ule kwake nyumbani Tübingen Chuo Kikuu kilikuwa kimefuata taarifa zake na 1842 kikampa cheo cha udaktari (PhD) kwa ajili ya utafiti wake katika lugha na historia ya Ethiopia.
20231101.sw_2017_11	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Ethiopia ilikuwa imefunga milango yake, hivyo Krapf aliwaza njia nyingine. Alikuwa amesikia ya kuwa Wagalla waliwahi kufika hadi pwani za Afrika ya Mashariki. Hivyo akasafiri hadi Zanzibar kwa lengo la kuwafikia Wagalla kupitia eneo la Kenya ya leo. Sultani Seyyed Said alimpa ruhusa ya kuanzisha kituo cha misheni huko Mombasa.
20231101.sw_2017_12	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Mwaka 1844 Krapf alifika Mombasa akianza mara moja kujifunza Kiswahili pamoja na lugha ya wazalendo wa eneo la Mijikenda. Huko mke na mtoto waliugua malaria wakafa. Krapf alihamia Rabai iliyoko katika vilima juu ya Mombasa penye joto kidogo akaanzisha kituo cha Rabai Mpya.
20231101.sw_2017_13	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Mwaka 1846 mmisionari mwingine (Johannes Rebmann) alikuja kufanya kazi pamoja naye. Huko Rabai Mpya Krapf alitunga kamusi na sarufi ya kwanza ya Kiswahili.
20231101.sw_2017_14	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Krapf na Rebmann walikuwa Wazungu wa kwanza walioona milima yenye theluji Afrika. Rebmann aliona Kilimanjaro, Krapf aliona Mlima wa Kenya. Taarifa zao zilipofika Ulaya zilichekwa na wataalamu waliodai milima yenye theluji haiwezekani Afrika.
20231101.sw_2017_15	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Hadi kifo chake aliendelea kuboresha vitabu vyake kuhusu utamaduni na lugha za mataifa mbalimbali ya Afrika. Kwa jumla aliandika kamusi au kutafsiri sehemu za Biblia katika lugha zifuatazo: Ge’ez, Kiamhari, Kioromo, Kiswahili, Ki-mijikenda, Kikamba, Kimasai.
20231101.sw_2017_16	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Ludwig Krapf alitoa mchango mkubwa sana katika kukuza na kueneza lugha ya Kiswahili kwani aliweza kutafsiri Injili ya Luka na ya Mathayo ,pia aliweza kuandika sarufi ya Kiswahili inayohusu jamii ya Wasambaa.
20231101.sw_2017_17	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Nyumba yake huko New Rabai imekuwa makumbusho chini ya Museums of Kenya. Jengo la Ubalozi wa Kijerumani huko Nairobi limepewa jina lake.
20231101.sw_2017_18	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Krapf alikuwa Mlutheri, lakini Kanisa Anglikana linamkumbuka kama mwanzilishi wa madhehebu yake nchini Kenya.
20231101.sw_2017_19	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Raupp, Werner: Gelebter Glaube. Metzingen/Württemberg 1993, 278 - 287: "Johann Ludwig Krapf - Bahnbrecher der ostafrikanischen Mission".
20231101.sw_2017_20	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Gütl, Clemens. 2001. Johann Ludwig Krapf - "Do' Missionar vo' Deradenga" zwischen pietistischem Ideal und afrikanischer Realität. Hamburg, 2001 (Beiträge zur Missionswissenschaft und interkulturellen Theologie, Bd. 17); ISBN 3-8258-5525-2.
20231101.sw_2017_21	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Gütl, Clemens: "Memoir on the East African Slave Trade" ya Johann Ludwig Krapf aliyoiandika mwaka wa 1853 bila kuichapisha rasmi. Imetolewa na Gütl pamoja na maelezo katika jarida. Vienna, 2002 (Beiträge zur Afrikanistik, 73).
20231101.sw_2017_22	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Raupp, Werner: Johann Ludwig Krapf. Missionar, Forschungsreisender und Sprachforscher. 1810–1881. In: Gerhard Taddey, Rainer Brüning (Hrsg.): Lebensbilder aus Baden-Württemberg, Band 22. Stuttgart 2007, (182) - 226.
20231101.sw_2017_23	https://sw.wikipedia.org/wiki/Ludwig%20Krapf	Ludwig Krapf	Raupp, Werner: Johann Ludwig Krapf, "dr Missionar vo Deradinga". In: Hin und weg. Tübingen in aller Welt. Hrsg. von Karlheinz Wiegmann. Tübingen 2007 (Tübinger Kataloge, 77), (90) - 99.
20231101.sw_2018_0	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Komori (kwa Kiswahili pia: Visiwa vya Ngazija; kwa Kikomori: قمر, Komori, kwa Kifaransa: Comores) ni nchi huru kwenye funguvisiwa katika Bahari Hindi upande wa Mashariki wa Afrika. Iko katika Kanali ya Msumbiji kaskazini kwa Madagaska na mashariki kwa Msumbiji.
20231101.sw_2018_1	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Jina limetokana na lugha ya Kiarabu ambapo Juzur al-Qamar (جزر القمر) linamaanisha "visiwa vya mwezi".
20231101.sw_2018_2	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Komori ina visiwa vitatu vikubwa: Grande Comore (Ngazidja), Anjouan (Nzwani) na Moheli (Mwali). Kisiwa cha Mayotte ni sehemu ya funguvisiwa kijiografia lakini kisiasa ni sehemu ya Ufaransa kwa sababu wakati wa kupata uhuru watu wa Mayotte walitamka kwa kura nyingi (73%) ya kwamba wanataka kukaa na Ufaransa. Lakini Komori inadai ni sehemu ya eneo lake.
20231101.sw_2018_3	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Kitovu cha kisiwa kikubwa zaidi (Grande Comore) ni mlima wa volkano hai Karthala wenye mita 2,461 juu ya UB. Safari iliyopita Karthala ililipuka mwaka 1977 ikaharibu kijiji kimoja.
20231101.sw_2018_4	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Miji mikubwa ni (wakazi mwaka 2005): Moroni 42.872, Mutsamudu 23.594, Fomboni 14.966, Domoni 14.509 na Tsémbehou 11.552.
20231101.sw_2018_5	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Visiwa vya Komori vimekaliwa na watu mbalimbali kutoka Afrika na Asia Kusini katika historia ndefu. Wanaakiolojia walitambua mabaki ya makazi ya watu kutoka karne ya 6 kwenye kisiwa cha Nzwani lakini haijulikani kama watu walitangulia kufika mapema bila kuacha mabaki ya kutambulika.
20231101.sw_2018_6	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Kipindi cha kwanza huitwa kipindi cha Dembeni (karne ya 9 - 10) ambako Waswahili walianzisha kijiji kimoja katika kila kisiwa.
20231101.sw_2018_7	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Wakati wa karne ya 11 hadi ya 15 biashara iliongezeka na Madagaska pia na wafanyabiashara kutoka Uarabuni. Vijiji vidogo vikaongezeka na vijiji vya awali vikakua vikawa miji.
20231101.sw_2018_8	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Kumbukumbu ya wenyeji hutaja mara nyingi majina ya Waarabu kutoka Yemen na Saba' kama mababu wa koo asilia lakini hakuna uhakika kama kumbukumbu hizo zinalingana na historia halisi.
20231101.sw_2018_9	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Athira ya Kiarabu na ya Kiislamu ikaongezeka kutokana na biashara ya watumwa, dhahabu na pembe za ndovu kati ya Afrika ya Mashariki na nchi za Kiislamu.
20231101.sw_2018_10	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Waarabu na Waajemi walijenga vituo kwa ajili ya biashara yao pamoja na misikiti na kueneza dini ya Uislamu kwenye visiwa.
20231101.sw_2018_11	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Hata kama Komori si karibu sana na pwani, hata hivyo kutokana na mwendo wa upepo ni kituo muhimu cha jahazi kwenye safari kati ya Kilwa na Msumbiji iliyokuwa bandari kuu ya dhahabu ya Zimbabwe.
20231101.sw_2018_12	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Kufuatana na katiba ya uhuru ya mwaka 1975 Komori ilitangazwa kuwa jamhuri ya Kiislamu. Serikali zilipinduliwa mara kwa mara na wanajeshi au na mamluki.
20231101.sw_2018_13	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Katiba mpya ya mwaka 2001 imeondoa tabia ya kidini ya dola na iliunda utaratibu wa urais kuzunguka kati ya visiwa vitatu vikubwa.
20231101.sw_2018_14	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Katika uchaguzi ya mwaka 2002 rais Azali Assoumani alichaguliwa kutoka kisiwa cha Ngazidja (Komori Kuu). Katika uchaguzi wa 2006 rais amechaguliwa kati ya wagombea kutoka kisiwa cha Anjouan. Wananchi wa Anjouan walipiga kura ya kwanza. Wagombea watatu wenye kura nyingi wameteuliwa na kusimamishwa mbele ya wapiga kura wa visiwa vyote watakaomchagua rais wa jamhuri.
20231101.sw_2018_15	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Watu wa Komori ni mchanganyiko wa Waarabu, Wamadagaska, Waafrika wa bara ambao mababu walikuwa watumwa, Wahindi na Wazungu kadhaa.
20231101.sw_2018_16	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Wakazi wengi ni Waislamu (98%, hasa Wasunni), wakifuatwa na Wakristo (2%). Karibu nusu ya wananchi wote hawajui kusoma.
20231101.sw_2018_17	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Nje ya Kifaransa, Kiarabu na Kimalagasy Sanifu, kuna lugha tatu za asili ambazo huzungumzwa na Wakomori, yaani Kimwali, Kindzwani na Kingazidja ambazo ziko karibu na Kiswahili.
20231101.sw_2018_18	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Komori ni kati ya nchi maskini zaidi duniani. Kilimo, uvuvi, uwindaji na misitu ni misingi ya uchumi wote.
20231101.sw_2018_19	https://sw.wikipedia.org/wiki/Komori	Komori	Barabara na mawasiliano ya meli au ndege ni haba, idadi ya watu inakua haraka, elimu ni duni; haya yote yanasababisha kudumu kwa uchumi wa kijungujiko na uhaba wa ajira. 80% ya wafanyakazi wote wanashughulika kilimo.
20231101.sw_2021_0	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jomo%20Kenyatta	Jomo Kenyatta	Jina lake halisi lilikuwa Johnstone Kamau wa Ngengi. Alipewa jina la utani ambalo ni Mkuki wa Moto (Burning Spear). Jina la Kenyatta lilitokana na mkanda aliopenda kuuvaa ambao ulitengenezwa kwa shanga. Wagĩkũyũ wanauita kenyaata.
20231101.sw_2021_1	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jomo%20Kenyatta	Jomo Kenyatta	Baada ya kuhitimu aliajiriwa kama karani na msoma mita wa manispaa ya Nairobi, alioa mke wake wa kwanza ambaye ni Grace Wahu.
20231101.sw_2021_2	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jomo%20Kenyatta	Jomo Kenyatta	Kabila lake lilikuwa ni Mgĩkũyũ. Azma yake ya kutaka kuikomboa ardhi ya Wagĩkũyũ ilimfanya aweze kuwaunganisha, naye akawa katibu wao mwaka 1928.
20231101.sw_2021_3	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jomo%20Kenyatta	Jomo Kenyatta	Mwaka 1930 alizuru Marekani na Uingereza ambako aliishi miaka kumi na mitano na hata kuoa mwalimu wa Kiingereza ambaye aliitwa Edna Kenyatta.
20231101.sw_2021_4	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jomo%20Kenyatta	Jomo Kenyatta	Alirudi Kenya mwaka 1946 na alichaguliwa kuwa rais wa chama cha siasa cha Kenya African Union (KANU). Alihamasisha kukomeshwa ubaguzi wa rangi; kuwa na mwamko kisiasa pamoja na mambo mengine yanayompa Mwafrika heshima na utu.
20231101.sw_2021_5	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jomo%20Kenyatta	Jomo Kenyatta	Aliandika kitabu kiitwacho Facing Mount Kenya kilichohusu ukombozi na historia ya Wagĩkũyũ. Alikuwa pia mwanzilishi na mhariri wa gazeti la kwanza kwa lugha ya Gĩkũyũ ambalo liliitwa Mũigũithania.
20231101.sw_2021_6	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jomo%20Kenyatta	Jomo Kenyatta	Kutokana na kuhusishwa na harakati za vita vya msituni vya kundi la Mau Mau alihukumiwa miaka saba jela mwaka 1952. Huwezi kuzungumza historia ya Kenyatta bila ya kuitaja Maumau.
20231101.sw_2021_7	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jomo%20Kenyatta	Jomo Kenyatta	Baadaye alioa mke wa tatu aliyeitwa Mama Ngina Kenyatta ambaye alikuja kuwa mke wa rais wa kwanza na ambaye ndiye mama yake Uhuru Kenyatta, rais wa sasa.
20231101.sw_2021_8	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jomo%20Kenyatta	Jomo Kenyatta	Licha ya Waingereza kuwa na matumaini ya kuwapa wapinzani Waafrika mamlaka "ya wastani" zaidi, ilikuwa Kenya African National Union (KANU) ya Jomo Kenyatta, mfungwa wa zamani, ambayo iliunda serikali muda mfupi kabla ya Kenya kupata uhuru tarehe 12 Desemba 1963.
20231101.sw_2021_9	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jomo%20Kenyatta	Jomo Kenyatta	Tarehe 1 Juni 1963 Kenya ilipata madaraka na Jomo Kenyatta alitawazwa kuwa Waziri Mkuu wa kwanza wa Kenya.
20231101.sw_2021_10	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jomo%20Kenyatta	Jomo Kenyatta	Chama kidogo cha Kenya African Democratic Union (KADU), kilichowakilisha muungano wa makabila madogo ambayo yaliogopa utawala wa makabila makubwa, kilijitoa na kujivunja mwaka wa 1964 na wanachama wake wakajiunga na KANU.
20231101.sw_2021_11	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jomo%20Kenyatta	Jomo Kenyatta	Chama kidogo cha upinzani, Kenya People's Union (KPU), kilianzishwa mwaka 1966, kiongozi wake akiwa Jaramogi Oginga Odinga aliyewahi kuwa makamu wa rais Kenyatta. KPU ilipigwa marufuku, na kiongozi kuwekwa kizuizini baada ya chachari za kisiasa zilizohusishwa na ziara za Kenyatta katika Mkoa wa Nyanza. Hakuna vyama vingine vya upinzani vilivyoanzishwa baada ya 1969, kupelekea Kenya kuwa mfumo wa chama kimoja chini ya KANU.
20231101.sw_2021_12	https://sw.wikipedia.org/wiki/Jomo%20Kenyatta	Jomo Kenyatta	Kenyatta alifariki mjini Mombasa tarehe 18 Agosti 1978 na kuzikwa jijini Nairobi kwenye jengo la bunge.
20231101.sw_2022_0	https://sw.wikipedia.org/wiki/Kwanza%20%28sarafu%29	Kwanza (sarafu)	Wakati wa uhuru Angola ilirithi pesa ya escudo kutoka Ureno. Mwaka 1977 Kwanza yenye Lwei 100 imeingizwa nchini kama pesa ya kwanza ya kitaifa. Kutokana na kushuka kwa thamani ya fedha mara kwa mara pesa ya Kwanza imebadilishwa mara nne tangu 1977:
20231101.sw_2023_0	https://sw.wikipedia.org/wiki/Kwanzaa	Kwanzaa	Kwanzaa ni sikukuu inayosherehekewa kati ya Wamarekani Weusi nchini Marekani kwa muda wa siku saba toka tarehe 26 mwezi wa disemba hadi tarehe 1 mwezi wa Januari. Sikukuu hii ilianzishwa Kalifornia na Maulana Ron Karenga tarehe 26 Diesemba mwaka 1966.
20231101.sw_2023_1	https://sw.wikipedia.org/wiki/Kwanzaa	Kwanzaa	Karenga alitunga neno jipya "Kwanzaa" kutokana na neno la Kiswahili "Kwanza" inayochukuliwa kumaanisha "matunda ya kwanza". Herufi "a" iliongezwa katika neno hilo ili kulifanya neno hilo kuwa na herufi saba, sawa na idadi ya siku za kusherehekea sikukuu hii.
20231101.sw_2023_2	https://sw.wikipedia.org/wiki/Kwanzaa	Kwanzaa	Baadhi ya waamerika weusi huchukulia sikukuu hii kuwa na umuhimu sana kwao kama vile ilivyo Hanuka kwa Wayahudi au Krisimasi kwa Wakristo. Karenga aliagiza kutumia maneno kadhaa ya Kiswahili katika sikukuu hizi kwa kuonyesha uhusiano na utamaduni wa Afrika.
20231101.sw_2023_3	https://sw.wikipedia.org/wiki/Kwanzaa	Kwanzaa	Sherehe hii imejengwa juu ya maadili ya kitamaduni ya Kiafrika na huchukuliwa kuwa ni kama aina za sherehe za makabila mbalimbali Afrika wakati wa mavuno. Maadili haya ya Kiafrika yamegawanywa katika dhana iitwayo Nguzo Saba. Kwa siku saba, kila siku huwa na nguzo yake ya kukumbuka na kuenzi. Nguzo hizo ambazo zinafahamika kwa Kiswahili ni: Umoja, Kujichagulia, Ujima, Ujamaa, Nia, Kuumba, na Imani. Nguzo saba hizi hutumiwa kama moja ya njia ya kuimarisha umoja wa kifamilia miongoni mwa jamii za Wamarekani Weusi na pia njia ya kuwakumbusha historia na utamaduni wao.
20231101.sw_2023_4	https://sw.wikipedia.org/wiki/Kwanzaa	Kwanzaa	Kati ya shughuli zinazofanywa wakati wa sikukuu hii ni kuwasha mishumaa saba (mshumaa mmoja kila siku) na kutoa tambiko la kuenzi mababu na mabibi waliotangulia. Mishumaa hii huwa ina rangi za kijani, nyekundu na nyeusi. Mshumaa mweusi huwekwa katikati na ndio huwa wa kwanza kuwashwa. Huwashwa siku ya kwanza. Rangi nyeusi huwakilisha watu weusi, rangi nyekundu hukumbusha mapambano na masahibu yaliyowakumba walitangulia, na rangi ya kijani humaanisha utajiri wa bara la Afrika na pia matumaini mema ya watu weusi.
20231101.sw_2024_0	https://sw.wikipedia.org/wiki/Visa%20vya%20Esopo	Visa vya Esopo	Visa vya Esopo vinatokana na masimulizi ya Esopo, ambaye inaaminika kuwa alikuwa ni mtumwa wa Kiafrika aliyeishi kati ya mwaka 620 na 560 Kabla ya Kristo katika Ugiriki wa Zamani. Visa vyake hutumiwa kutoa mafunzo na kuburudisha. Visa hivi hutumiwa kwa wingi katika vitabu vya watoto na vikaragosi.
20231101.sw_2024_1	https://sw.wikipedia.org/wiki/Visa%20vya%20Esopo	Visa vya Esopo	Historia ya Esopo haijulikani vyema. Inaaminiwa kuwa alikuwa ni mtumwa aliyeachiliwa huru na baadaye alikuja kuuliwa na Wadeliphi. Baadhi ya wanazuoni wanaamini kuwa hakuna mtu aliyewahi kuishi katika historia aliyeitwa Esopo.
20231101.sw_2026_0	https://sw.wikipedia.org/wiki/Guinea	Guinea	Guinea (pia: Gine, Gini) ni nchi katika Afrika ya Magharibi. Pengine inatajwa kama Guinea-Conakry ili kuitofautisha na nchi za Guinea-Bissau na Guinea ya Ikweta.
20231101.sw_2026_1	https://sw.wikipedia.org/wiki/Guinea	Guinea	Imepakana na Guinea-Bisau, Senegal na Mali upande wa kaskazini, Côte d'Ivoire, Liberia na Sierra Leone kusini halafu Bahari Atlantiki upande wa magharibi.
20231101.sw_2026_2	https://sw.wikipedia.org/wiki/Guinea	Guinea	Jina la "Guinea" liliwahi kutaja sehemu kubwa ya Afrika ya Magharibi kati ya jangwa la Sahara na Ghuba ya Guinea ya Atlantiki likimaanisha "nchi ya watu weusi" kwa lugha ya Kiberberi.
20231101.sw_2026_3	https://sw.wikipedia.org/wiki/Guinea	Guinea	Lugha rasmi ni Kifaransa, lakini wakazi wanatumia zaidi lugha asilia kadiri ya makabila, hasa Kipular, Kimaninka, Kisusu, Kikisi, Kikpelle na Kiloma,
20231101.sw_2026_4	https://sw.wikipedia.org/wiki/Guinea	Guinea	Upande wa dini, 85% ni Waislamu (hasa Wasuni), 8% ni Wakristo (hasa Wakatoliki) na 7% ni wafuasi wa dini asilia za Kiafrika.
20231101.sw_2027_0	https://sw.wikipedia.org/wiki/Abu%20Nuwas	Abu Nuwas	Abu Nuwas (kwa Kiarabu أبو نواس) alikuwa mshairi Mwarabu aliyeishi 760-815. Katika utamaduni wa Kiswahili ni jina la mhusika katika hadithi za “Hekaya za Abunuwasi”.
20231101.sw_2027_1	https://sw.wikipedia.org/wiki/Abu%20Nuwas	Abu Nuwas	Mshairi Abu Nuwas alizaliwa Ahwaz (Irak). Mama yake alikuwa Mwajemi na baba alikuwa mwanajeshi Mwarabu ambaye hakupata kumjua. Jina lake halisi lilikuwa Hasan ibn Hani al-Hakami; 'Abu Nuwas' ni jina la kutania kutokana na nywele zake ndefu.
20231101.sw_2027_2	https://sw.wikipedia.org/wiki/Abu%20Nuwas	Abu Nuwas	Akiwa kijana alipelekwa Basra (Iraq) akisaidia katika duka la moja al-Yashira. Huko Basra alihamia nyumba ya mshairi Walibah ibn al-Hubab aliyemfundisha elimu ya sarufi na pia elimu ya dini. Abu Nuwas aliendelea kujifunza mengi hata alikaa mwaka mmoja kati ya Waarabu Bedu jangwani ili aboreshe ujuzi wake wa lugha ya Kiarabu sanifu.
20231101.sw_2027_3	https://sw.wikipedia.org/wiki/Abu%20Nuwas	Abu Nuwas	Akahamia Baghdad, mji mkuu wa Dola la Kiislamu lililotawala wakati ule maeneo makubwa kuanzia Afrika ya Mashariki hadi Afghanistan na Asia ya Kati. Alipendwa sana na watu wa mjini kwa sababu alianzisha aina mpya ya ushairi akiimba juu ya furaha za divai na mapenzi hasa na wavulana kuliko wasichana au wanawake.
20231101.sw_2027_4	https://sw.wikipedia.org/wiki/Abu%20Nuwas	Abu Nuwas	Abu Nuwas akawa mshairi maarufu wa Kiarabu wa siku zile hadi ameitwa kutoa mashairi yake mbele ya Khalifa Harun ar-Rashid. Hata kama mashairi yake yalisababisha hasira ya wahubiri wa Kiislamu, Abu Nuwasi alilindwa na familia ya Barmaki waliokuwa mawaziri wa Khalifa. Wakati Abu Nuwas alipotupwa jela mara kadhaa waliweza kumwondoa gerezani tena.
20231101.sw_2027_5	https://sw.wikipedia.org/wiki/Abu%20Nuwas	Abu Nuwas	Mwaka 798 Khalifa Harun ar-Rashid aliwaondoa Barmaki madarakani na kuwafunga jela; Abu Nuwasi alikimbilia Misri. Baada ya kifo cha Harun mwaka 809 alirudi Baghdad akikuta kuwa Khalifa mpya ni Muhammad ibn Harun al-Amin aliyewahi kuwa mwanafunzi wake. Miaka michache ya utawala wa al-Amin ilikuwa miaka ambako Abu Nuwasi alitunga mashairi mengi.
20231101.sw_2027_6	https://sw.wikipedia.org/wiki/Abu%20Nuwas	Abu Nuwas	Baada ya al-Amin kupinduliwa na kaka yake al-Ma’amun aliyekuwa Mwislamu mkali, Abu Nuwas alianza kutunga mashairi yaliyolingana na mafundisho ya kidini. Lakini alishindwa kumbembeleza khalifa mpya.
20231101.sw_2027_7	https://sw.wikipedia.org/wiki/Abu%20Nuwas	Abu Nuwas	Abu Nuwas anahesabiwa kati ya washairi wakuu wa lugha ya Kiarabu. Alikuwa na athira kubwa kwa washairi wa baadaye kama Omar Khayyám na Hafiz.
20231101.sw_2027_8	https://sw.wikipedia.org/wiki/Abu%20Nuwas	Abu Nuwas	Waswahili wamejua zaidi umbo la jina kuwa "Abunuwasi" na wamecheka wakisoma "Riwaya za Abunuwasi". Lakini huyu Abunuwasi wa riwaya hana uhusiano na Abu Nuwas mshairi wa kihistoria zaidi ya kumpatia jina lake.

20231101.sw_2012_15

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

"Chad". International Religious Freedom Report 2006. 15 September 2006. Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor, U.S. Department of State.

20231101.sw_2012_16

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

"Chad " (PDF). Women of the World: Laws and Policies Affecting Their Reproductive Lives – Francophone Africa. Center for Reproductive Rights. 2000

20231101.sw_2012_17

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

"Chad – Community Based Integrated Ecosystem Management Project" (PDF). 24 September 2002. World Bank.

20231101.sw_2012_18

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

"Chad: Humanitarian Profile – 2006/2007" (PDF). 8 January 2007. Office for the Coordination of Humanitarian Affairs.

20231101.sw_2012_19

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

Chowdhury, Anwarul Karim & Sandagdorj Erdenbileg (2006); . New York: United Nations. ISBN 92-1-104540-1

20231101.sw_2012_20

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

East, Roger & Richard J. Thomas (2003); Profiles of People in Power: The World's Government Leaders. Routledge. ISBN 1-85743-126-X

20231101.sw_2012_21

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

Dinar, Ariel (1995); Restoring and Protecting the World's Lakes and Reservoirs. World Bank Publications. ISBN 0-8213-3321-6

20231101.sw_2012_22

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

Lange, Dierk (1988). "The Chad region as a crossroad" (PDF), in UNESCO General History of Africa – Africa from the Seventh to the Eleventh Century, vol. 3: 436–460. University of California Press. ISBN 978-0-520-03914-8

20231101.sw_2012_23

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

Macedo, Stephen (2006); Universal Jurisdiction: National Courts and the Prosecution of Serious Crimes Under International Law. University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1950-3

20231101.sw_2012_24

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

Ndang, Tabo Symphorien (2005); " " (PDF). 4th PEP Research Network General Meeting. Poverty and Economic Policy.

20231101.sw_2012_25

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

Pollack, Kenneth M. (2002); Arabs at War: Military Effectiveness, 1948–1991. Lincoln: University of Nebraska Press. ISBN 0-8032-3733-2

20231101.sw_2012_26

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

"Republic of Chad – Public Administration Country Profile " (PDF). United Nations, Department of Economic and Social Affairs. November 2004.

20231101.sw_2012_27

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

"Symposium on the evaluation of fishery resources in the development and management of inland fisheries". CIFA Technical Paper No. 2. FAO. 29 November – 1 December 1972.

20231101.sw_2012_28

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

"http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/africa/central-africa/chad/French%20translations/Chad%20Back%20towards%20War%20French.pdf " (PDF). International Crisis Group. 1 June 2006.

20231101.sw_2012_29

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

World Bank (14 July 2006). World Bank, Govt. of Chad Sign Memorandum of Understanding on Poverty Reduction. Press release.

20231101.sw_2012_30

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

World Population Prospects: The 2006 Revision Population Database. 2006. United Nations Population Division.

20231101.sw_2012_31

https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad

Chad

Young, Neil (August 2002); An interview with Mahamet-Saleh Haroun, writer and director of Abouna ("Our Father").

20231101.sw_2016_0

https://sw.wikipedia.org/wiki/Athi

Athi

Athi ni jina la mto katika kaunti ya Kitui, Kenya, Afrika Mashariki. Sehemu za mto hujulikana pia kwa majina ya Galana na Sabaki, kwa hiyo mto wote huitwa pia Athi-Galana-Sabaki.

20231101.sw_2016_1

https://sw.wikipedia.org/wiki/Athi

Athi

Mto wa Athi umeupatia jina lake mji wa Athi River karibu na Nairobi pia kwa kampuni ya Athi River Mining.

20231101.sw_2016_2

https://sw.wikipedia.org/wiki/Athi

Athi

Athi inaanza karibu na Nairobi ikielekea Bahari Hindi. Inapita Mbuga ya Kitaifa ya Tsavo Mashariki pia tambarare ya juu ya Yatta ilipotafuta njia yake kuvukia eneo kubwa la mawe ya kivolkeno.

20231101.sw_2016_3

https://sw.wikipedia.org/wiki/Athi

Athi

Baada ya maporomoko ya maji ya Lugard inapokea mto Tsavo ikibadilika jina lake. Mto unaitwa kuanzia hapa kwa jina la Galana. Kabla ya kufika katika Bara Hindi karibu na Malindi upande wa kaskazini jina linabadilika tena kuwa Sabaki.

20231101.sw_2017_0